SESUT dla WINDOWS

Główny autor programu: mgr inż. Artur Auguścik

Charakterystyka programu:
Zgodnie z §1 ust.2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 26 sierpnia 1991r.w sprawie szczegółowych zasad i trybu zakładania i prowadzenia geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz uzgodnień i współdziałania w tym zakresie (Dz.U. Nr 83 poz. 376), geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu to uporządkowany zbiór informacji o przestrzennym położeniu i podstawowych danych technicznych oraz jednostkach i osobach zarządzających tymi sieciami.

Opracowany w 1995 r. w PPU GEOBID program, któremu nadano nazwę SESUT, czyli Systemowej Ewidencji Sieci uzbrojenia Terenu, miał umożliwić realizację pełnego zakresu tematycznego rozporządzenia w nawiązaniu do "Wytycznych technicznych G 4.4", mając ponadto na uwadze możliwość zastosowania różnych rodzajów grafiki przestrzennej, przy maksymalnym wykorzystaniu, nie kolidujących z ustawą i rozporządzeniem, przepisów projektu instrukcji G-7.

W ewidencji gruntów i budynków mamy do czynienia z dwoma podstawowymi obiektami - działką i budynkiem.
Obiekt: DZIAŁKA w ewidencji gruntów składa się z szeregu obiektów elementarnych wymienionych w instrukcji K-1 (elementów podstawowej mapy kraju), takich jak:

W ewidencji uzbrojenia terenu zgodnie z art.2 pkt 11 Prawa geodezyjnego i kartograficznego uszczegółowionym § 4 cytowanego na wstępie rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 26 sierpnia 1991 r., występują trzy typy obiektów.

Obiekt punktowy URZĄDZENIE, obiekt liniowy ODCINEK PRZEWODU i obiekt przestrzenny BUDOWLA (podziemne - tunele, przejścia, parkingi, zbiorniki).

Program SESUT dla WINDOWS nie zajmuje się obiektami typu BUDOWLA, nie posiadającymi dotąd bliższej technicznej specyfikacji i systematyki w przepisach wykonawczych. Jeśli zajdzie taka potrzeba zostaną one włączone do następnych wersji programu SESUT, po uprzedniej ich standaryzacji i określeniu technicznych wymogów ich ewidencjonowania.

Przedmiotem programu SESUT są więc dwa typy obiektów: punktowy - ARMATURA - URZĄDZENIE i liniowy ODCINEK PRZEWODU.

Obiekty związane z uzbrojeniem terenu nie są jednorodne i podobnie jak DZIAŁKI i BUDYNKI składają się z szeregu obiektów elementarnych wymienionych w instrukcji K-1.

Przykładowo obiekt URZĄDZENIE może się składać z obiektów elementarnych:

Obiekt ODCINEK PRZEWODU może się składać z obiektów elementarnych wyszczególnionych w instrukcji K-1:

Podobnie jak suma działek tworzy obręb lub jednostkę ewidencyjną, tak suma odcinków przewodu tworzy przewód lub sieć.

Pojęcia działki i budynku chociaż funkcjonują od dziesiątków lat, ciągle jeszcze wzbudzają dyskusje, dlatego trudno się spodziewać, że definicje urządzenia i odcinka przewodu nie będą kontrowersyjne.

U podstaw budowy systemu SESUT leży pojęcie sieci technicznego uzbrojenia terenu w ujęciu obiektowym.
Sieć uzbrojenia terenu to przewody i urządzenia z nimi związane - § 1 pkt.2 ust. 2 wyżej cytowanego rozporządzenia.
Geodezyjna sieć uzbrojenia terenu to uporządkowany zbiór informacji o przestrzennym położeniu i podstawowych danych technicznych oraz o jednostkach lub osobach zarządzających sieciami - § 1 ust.2 pkt.3 cytowanego wyżej rozporządzenia.
Podstawowym elementem geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu jest w rozumieniu § 4 w kontekście z punktami 3 i 4 § 5 odcinek sieci:

• jednego rodzaju,
• o jednakowej funkcji,
• jednakowych danych technicznych,
• będący własnością jednego podmiotu i zarządzanym przez jeden podmiot.

Ponieważ zgodnie z art.2 pkt.11 ustawy sieć zbudowana jest z przewodów, a kryterium jednorodności rodzaju, funkcji, danych technicznych i własności oraz zarządu spełnia odcinek sieci mniejszy od przewodu, określono go mianem odcinka przewodu i przyjęto jako podstawowy obiekt liniowy.

Przewód spełnia te same kryteria z wyjątkiem danych technicznych, które mogą być zmienne. Jednorodne dane techniczne oprócz pozostałych jednorodnych kryteriów muszą natomiast charakteryzować odcinek przewodu.

Przewód może się składać z jednego (jeśli jednorodne są dane techniczne i pozostałe kryteria) lub wielu odcinków.

Podstawowy obiekt liniowy odcinek przewodu może być utworzony z jednego lub wielu wektorów.

Przewód w systemie SESUT posiada następujące atrybuty:

1. Nazwę (lub nazwisko i imię) i adres właściciela przewodu,
2. Nazwę (lub nazwisko i imię) i adres jednostki prowadzącej ewidencję branżową danego przewodu,
3. Charakterystykę branżową (dane techniczne związane z przewodem, np.napięcie, ciśnienie, parametry),
4. Numer branżowy,
5. Rozróżnienie przewodów (przyłączy) na te, które są przyłączami komercyjnymi (K) i funkcyjnymi (F).

Przyłącza komercyjne dotyczą płatników za media, natomiast przyłącza funkcyjne, określane też mianem urządzeń towarzyszących, związane są z daną siecią (np. przykanaliki, kratki ściekowe, zdroje uliczne, hydranty, latarnie).

Podział przewodu na odcinki przewodu następuje wtedy gdy zachodzi zmiana danych technicznych, a to:

1. zmiana gabarytów przewodu,
2. zmiana rodzaju materiału,
3. zmiana statusu na czynny i nieczynny,
4. zmiana przebiegu nadziemnego na podziemny i na odwrót, oraz w punktach: 1/ środkowym specjalistycznego budynku technicznego (budowli), do którego wchodzą przewody,
   2/ włączenia przewodu do innych budynków lub budowli,
   3/ łączenia przewodów magistralnych, rozdzielczych, magistralnych z rozdzielczymi niezależnie od występowania urządzenia (na mapie), za wyjątkiem przecięć z przyłączami,
   4/ wskazanych przez branżę, a będących początkiem lub końcem środka trwałego,
   5/ będących początkiem lub końcem ulicy,
   6/ przecięcia przewodu z granicą jednostki ewidencyjnej i obrębu.

Odcinek przewodu posiada atrybuty wykazywane w zależności od rodzaju sieci:

1. Kształt przekroju - " K ". O - okrąg,
   E - elipsa,
   P - prostokąt,
   K - kwadrat,
   I - inny.
2. Wymiary przekroju - " A " , " B ". A - promień okręgu, pierwsza średnica elipsy lub przewodu bez obudowy, bok prostokąta, kwadratu,
   B - druga średnica elipsy, lub średnica przewodu z obudową, drugi bok prostokąta.
3. Ilość przewodów - " Il ".
   
4. Przebieg przewodu " P " z podziałem na: o - w obudowie, (przewody, odcinki np.w rurze osłonowej),
   z - w kanale zbiorczym, (kanały w których położone są conajmniej dwa różne media),
   b - wewnątrz budynku (budowli), spacja - oznacza pozostałą sytuację.
   
5. Sposób prowadzenia " S " z podziałem na: n - nadziemne,
   z - naziemne,
   p - podziemne.
6. Status: " C " T - czynny,
   N - nieczynny.
7. Nazwa ulicy.

Wyjaśnienia wymagają pojęcia:

Ustawodawca nie pozostawił wątpliwości co do rodzaju przewodów, wymieniając jako rodzaje branżowe rozróżnienie przewodów na:

W programie SESUT podrodzaje sieci to:

Podrodzaje częściowo odpowiadają typom sieci wyszczególnionym winstrukcji K-1. Przyjęcie w programie SESUT podziału na podrodzaje identyczne jak w instrukcji K-1 było jednak niemożliwe z uwagi na niejednorodne kryteria kwalifikacyjne użytego w instrukcji podziału (rodzajowe, konstrukcyjne i rodzajowo - jakościowe ). Na przykład kryterium konstrukcyjne (kanałowe, w kanalizacji, nadziemne, zbiorcze) stanowi w programie SESUT atrybut odcinka przewodu.

Podział przewodów ze względu na funkcję związany jest z celem, któremu służą, dla którego realizacji zostały wybudowane.

Przewody instaluje się w celu spełnienia określonej funkcji:

• wodociągowe - w celu dostarczenia wody z ujęcia (stacji uzdatniania, zbiorników, wieży ciśnień ) do odbiorcy,
• kanalizacyjne - w celu odprowadzenia wód zużytych od użytkownika do odbiornika (rzeki, jeziora, oczyszczalni ścieków),
• cieplne - w celu dostarczenia ciepłej wody (pary) z kotłowni (ciepłowni) do odbiorcy,
• gazowe - w celu dostarczenia gazu ze zbiornika (szybu, stacji redukcyjnej) do odbiorcy,
• elektroenergetyczne - w celu dostarczenia prądu z elektrowni (GPZ, RPZ, stacji transformatorowej) do odbiorcy,
• telekomunikacyjne - w celu przekazania impulsu od nadawcy do odbiorcy (za pośrednictwem central telefonicznych, szafek rozdzielczych).

W przypadkach najprostszych: studni z hydroforem, kanalizacji domowej z szambem, przewody są krótkie i jednorodne co do funkcji i danych technicznych.
W przypadkach większych systemów sieciowych, na drodze przesyłu od źródła do odbiorcy, na przewodach w ramach jednego podrodzaju wyróżnia się:

1. przewody lub urządzenia magistralne (w energetyce linie wysokich i średnich napięć, w gazie stacje redukcyjne I i II stopnia lub rurociągi wysoko i średnioprężne, w wodzie źródła ujęć lub przewody o średnicach powyżej 400 mm, cieple źródła ciepła (ciepłownie) magistrale przesyłowe, w kanalizacji kolektory, w telekomunikacji centrale telefoniczne, kable międzymiejskie, międzycentralowe),
2. przewody rozdzielcze różnych rzędów,
3. oraz przyłącza domowe.

Jako funkcje w programie SESUT przyjęto więc podział na przewody i urządzenia:

1. magistralne,
2. rozdzielcze,
3. przyłącza,

z których każda może być wielorzędowa a w przyłączach także wieloznaczeniowa (przyłącza komercyjne i funkcyjne).
W sieciach powierzchniowo jednorodnych, gdzie jak w telekomunikacji nie wyodrębnia się wyraźnie funkcji magistrali, pojęcie magistrali spełnia rolę porządkową, organizując sposób nadawania numerów w przestrzeni.

Jak wynika z treści § 5 i 21 rozporządzenia do danych technicznych zalicza się:

• gabaryty przewodu(średnica, przekrój przewodu),
• materiał, z którego jest wykonany przewód lub obudowa,
• status przewodu (czynny, nieczynny),
• zmiany konstrukcyjne (zmiana przebiegu nadziemnego na podziemny i na odwót),
• ilość kabli,
• ilość otworów wypełnionych kablami w sieci elektromagnetycznej i telekomunikacyjnej ułożonej w kanałach kablowych wielootworowych.

Do danych technicznych wynikających z budowy systemu zalicza się ponadto:

• punkt środkowy specjalistycznego budynku technicznego (budowli), do którego wchodzą przewody oraz punkty włączenia przewodu do innych budynków i budowli,
• przecięcie przewodów magistralych, rozdzielczych, magistralnych z rozdzielczymi,niezależnie od wystąpienia urządzenia w tym miejscu, za wyjątkiem przecięć z przyłączami,
• punkty początku lub końca środka trwałego,
• punkty początku lub końca ulicy,
• punkty przecięcia z granicą jednostki ewidencyjnej i obrębu.

Ilość i rodzaj danych technicznych mogą być rozbudowywane w ramach inwentaryzacji branżowej.

Jak wspomniano już wcześniej w programie SESUT sieć uzbrojenia terenu zbudowana jest z:

Na tradycyjnej mapie zasadniczej treść sieci uzbrojenia terenu składa się z linii i punktów (symboli) czyli przewodów i urządzeń.
Natomiast na mapie zasadniczej prowadzonej w formie numerycznej, treść sieci uzbrojenia terenu zawarta jest w obiektach, którym powinny być przyporządkowane atrybuty.
Instrukcja K-1 wprowadziła pojęcie obiektu dla poszczególnych elementów treści mapy zasadniczej czyli danych wektorowych.
Dla tych obiektów ustalone zostały kody liczbowe i literowe np. komora podziemna wodociągowa posiada kod liczbowy 601, a literowy UOW.

W systemie SESUT obiekty z instrukcji K-1 nazwano obiektami elementarnymi.

Aby umożliwić analizowanie danych z mapy, wynikających nie tylko z kształtu obiektów elementarnych, ale ich budowy i elementów składowych np.rzędnych wysokości, wymagana jest szczególna budowa obiektu, złożonego z obiektów elementarnych.
Zgodnie z instrukcją K-1 § 39 każdy obiekt posiada atrybuty:

• przestrzenne - określające położenie i geometryczny kształt obiektu,
• nieprzestrzenne - określające inne właściwości obiektu, w tym jego identyfikator.

Poszczególne rodzaje i podrodzaje sieci w formie tradycyjnej składają się z linii i punktów czyli obiektów elementarnych, które posiadają atrybuty jak np. rzędna wysokości czy ilość przewodów.

Obiekt liniowy to odcinek przewodu opisany przez obiekty elementarne z mapy zasadniczej:

• oś odcinka danego podrodzaju przewodu (brak odpowiednika w instrukcji K-1),
• opis rodzaju - t, w, g, e, c, (brak odpowiednika kodu literowego w instrukcji K-1),
• punkt pomierzonej wysokości osi przewodu - zgodnie z instrukcją K-1 (UGW, UGK, UGG, UGT, UGE),
• punkt pomierzonej osi przewodu w komorze (brak odpowiednika kodu literowego w instrukcji K-1),
• punkt przecięcia z granicą obrębu (brak odpowiednika kodu w instrukcji K-1),
• punkt pomierzonej wysokości góry obudowy (brak odpowiednika w instrukcji K-1).

Obiekt punktowy to urządzenie (armatura) zbudowane z obiektów elementarnych:

• oznaczenie urządzenia - symbol zgodnie z instrukcją K-1,
• lub oznaczenie urządzenia w skali mapy,
• oznaczenie komory,
• opis rodzaju urządzenia według kodu K-1,
• punkt pomiaru wysokości góry urządzenia według kodu odmiennego niż w instrukcji K-1.

Na system SESUT składają się dwa zasadnicze moduły: moduł grafiki (program EWMAPA) i moduł części opisowej (program SESUT). Aby nie dopuścić do rozbieżności w obu modułach należało je ściśle powiązać. Służy do tego grupa tzw. programów interfejsowych.
Program EWMAPA opisany jest odrębnie. Poniżej omówione są: program SESUT i programy interfejsowe.

Program Sesut służy do przeglądania danych części opisowej przewodów i armatury stworzonej w programie EWMAPA oraz przez program interfejsu modyfikującego Sesutu. Oprócz przeglądania danych można również dokonywać wszelkiego rodzaju modyfikacji, konfiguracji oraz zbadać integralność danych. Modyfikacje powinny dotyczyć głównie baz słownikowych np. słownika branż, kodów obiektów, ulic itd. Dopuszczalne jest także modyfikowanie właściwych baz z przewodami, odcinkami i punktami, jednak ze względu na możliwość rozsynchronizowania danych części opisowej z danymi zawartymi w EWMAPIE, modyfikacji tych danych powinno się dokonywać z EWMAPY poprzez program interfesju modyfikującego Sesutu.

Okno główne programu składa się z:
- okna, gdzie wyświetlane są dane Sesutu,

Okno z danymi składa się z dwóch lub trzech list w zależności, czy przeglądane są punkty, czy przewody. W przypadku punktów, oprócz samej listy punktów, wyświetla się także lista właścicieli danego punktu, dla przewodów, oprócz samej listy przewodów, pokazywana jest także lista właścicieli danego przewodu oraz lista odcinków należących do przewodu. Pod każdą listą widoczna jest listwa narzędziowa, służąca do nawigacji oraz do przeprowadzania modyfikacji na określonej liście.
Po uruchomieniu programu należy wskazać bazę, którą chcemy przeglądać, poprzez wybranie pozycji Baza z menu głównego oraz kod obiektów, które mają być pokazane, poprzez wybranie pozycji Kod obiektu z menu głównego.

Programy interfejsowe są uruchamiane automatycznie z poziomu programu EWMAPA.
Dla współpracy obu modułów wykorzystywane są cztery typy interfejsów:

1. Interfejs pytający.
2. Interfejs modyfikujący.
3. Interfejs numerujący.
4. Interfejs zwrotny

ad 1. Interfejs pytający umożliwiaja pozyskanie informacji opisowej dotyczącej uzbrojenia. Interfejs ten ma formę interfejsu ciągłego tzn. może wyświetlać dane w sposób ciągły.

ad 2. Interfejs modyfikujący jest najbardziej skomplikowanym interfejsem. Jego działanie polega na dopisywaniu nowych danych w części opisowej z poziomu części graficznej. Interfejs ten jest uruchamiany przy każdym dopisaniu, modyfikacji lub usunięciu obiektu. Dzięki niemu można uzyskać pełną synchronizację baz.

ad 3. Interfejs numerujący ma za zadanie ułatwić numerację nowych punktów (armatury) i przewodów. W przypadku przewodów należy wpisać początkową jego część do znaku "-" lub "/", a następnie wywołać program interfejsu, który odnajdzie pierwszy wolny numer.

ad 4. Interfejs zwrotny umożliwia wskazanie przewodów lub armatury spełniających zadany warunek.
Warunki podawane przez użytkownika mogą zawierać wszelkiego rodzaju funkcje i operatory akceptowane w języku zapytań do baz danych - SQL.

Lista z nazwami pól z których można formułować wyrażenie warunkowe znajduje się po prawej stronie okna programu interfejsu. W celu przeniesienia nazwy pola do okienka edycyjnego wyrażenia warunkowego należy kliknąć dwukrotnie określoną nazwę.
Poniżej zostały przedstawione przykłady sformułowanych warunków: